Seç-beğen-al :)

Uzun zamandır oyuncaklarla ilgili düşünüyorum, konuşuyoruz. Aylardan Mayıs,  Arya 4,5-5 aylıkken bir bebek ziyaretine gittik. O gün fark ettim ki biz hiç oyuncak almamışız bu kuzuya. Gittiğimiz evde yeni doğan bebeğin oyuncakları nasıl ilgisini çekti görmek lazımdı J Sonra en kısa zamanda hemen gittik aynı, sıktığında ses çıkaran ve elle kolay kavranabilen yumuşak oyuncaklardan aldık. Sonuç? elbette bir süre oynamadı, meğer her çocuk gibi o anlıkmış. Oyuncak almak, neden olduğunu bilmediğim bir şekilde hep ikinci plandaydı bizim için. Genelde evdeki her hangi bir şey ile bir oyun yaratmak daha cazip ve eğlenceli geliyordu. Mesela kağıt bardakları ters çevirip önüne koyarak toplamasını sağlamak ya da bardakların içine bir şeyler atmak bunlardan bazılarıydı.

Elbette bu bir tercih, ama genelde ailelerin sesli, ışıklı ve hareketli olan elektronik oyuncakları daha çok tercih ettiklerini fark etmemek pek mümkün değil.  Bizim ise genel olarak elektronik oyuncaklara karşı duruşumuz çok mesafeli. Çünkü elektronik oyuncakların çocuğa kazandıracağı becerilerin çok anlamlı olduğunu düşünmüyoruz. Bu noktada genel eleştiri “hep öğrenecek mi hiç sadece oyun oynamayacak mı bu çocuk” şeklinde çok yakın çevremden bizzat kardeşlerimden geliyor.  Ama yine de kendime destek bulabiliyorum (öpücükler Ezlem’e gelsin J). Elbette çocuk oyun da oynayacak ama elektronik oyuncaklar, bana biraz çocukla anne-baba arasındaki etkileşimi sınırlıyor gibi geliyor. Ayrıca elektronik oyuncakla yapılabilecek olan sadece o oyuncağın izin verdiği kadar, ama siz mekanik oyuncaklarla çok daha fazlasını yaratabiliyorsunuz. Bu bir zorunluluk değil tabi ki de. Sadece bizim hoşumuza giden. Mekanik oyuncakla hem çocuk kendi kendine oyun oynayabilirken, hem de illa bir şey öğrensin derseniz, sizin istediğiniz beceriyi onun istediği şekilde öğretmeniz mümkün. Üstelik bu oyuncakların özelikle satın alınması da gerekmiyor. Her şey oyuncak haline gelebilir J sanırım bu büyük avantaj, bizim için yani J

Elbette bundan da daha güzeli var, evde hali hazırda olan ama henüz oyuncak olduğu keşfedilmemiş şeyler var ya işte onlarla oyunlar üretmek. Zaten genel olarak bir süre sonra algısal olarak elinize geçen her şeye bununla nasıl oynasam niye bakmaya başlıyorsunuz J Ama çocuklar büyüyor elbette istedikleri oluyor, sizin almak istedikleriniz de değişiyor. Bu noktayı bu hafta bolca konuştuk aramızda. Bırakın mekanik ya da elektronik oyuncağı oyuncak gerekli mi kısmı konuşuluyor zaman zaman. Hepimizin aslında oyuncak ile çocukta kazandırmayı umut ettiğimiz şey yaratıcılık sanırım yani en azından bizim öyle. Elbette eğlensin bunu da istiyoruz ama bize kalırsa çocuk kendi kendine bir şeyler üretmeye başladığında, sembolik oyunlar oynama başladığında daha uzun süre ve kaliteli olarak eğleniyor.  Aslında benim derdim şu oluyor oyuncak seçerken. Çocuk çalıştırıp bakmasın, binip oturmasın illa ki bir çaba sarf ettin, her zaman bilişsel olmasa da fiziksel bir performans sergilesin.

Okumaya başladığımda şu cümlelerin benim düşündüklerimi daha güzel dile getirdiğini fark ettim. Demişler ki “The more a toy does, the less your child has to do” yani oyuncağın ne kadar çok işlevi varsa, çocuğa yapacak o kadar az şey kalır. Ayrıca bu tarz oyuncakların neden sonuç ilişkini anlama açısından da yetersiz olduğu da yazılmakta pek çok yerde.  Dolayısıyla öğrenme açısından da bakıldığında çocuk bir şeyler yapmak için ne kadar çok zihnini ve bedenini kullanırsa o kadar çok şey öğrenecektir denilebilir.

Genel olarak oyuncak seçimiyle ilgili dikkat edilmesi gerekenler için okuduklarımdan şunları özetleyebilirim.

• Çocuğun pek çok amaçla oynayabileceği oyuncaklar tercih edilmeli
• Çocuğun keşfetmesini ve problem çözme becerisini geliştirmeye yönelik oyuncaklar tercih edilmeli (yap-boz, bloklar, resim yapmaya yönelik eşyalar gibi)
• Hayal gücünü destekleyici oyuncaklar tercih edilmeli (trenler, traktörler, oyuncak tabak ve yiyecekler gibi)
• Oyuncaklar dışında çocukların gerçek eşyaları da oyuncak olarak kullanmasına izin verilmeli
• Çocuğun aktif olacağı oyuncaklar seçilmeli
• Hep birlikte oynanacak oyuncaklar da tercih edilmeli
• Çocuğun duyusal gelişimi destekleyici olmalı 

Bunlar bazı kriterler ama anlatılmak istenen elbette bir oyuncak seçin ve bunların hepsini barındırsın değil. Oyuncak seçerken aklınızda olsun demek kadar aslında.

    Aslında bu anlamda da oyuncak seçerken değil belki ama oynama mantığı açısından baktığımızda “anne bana bırak” desin bebelerimiz. Onlar oynasın, eğlensin biz de mutlu olalım.